سردار محمدرضا نقدی، متولد فروردین ۱۳۴۰ در تهران، یکی از فرماندهان ارشد و چهره‌های شناخته‌شده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. او که سابقه‌ای طولانی در رده‌های بالای نظامی و مدیریتی کشور دارد، از سال ۱۴۰۴ به عنوان مشاور عالی فرمانده کل سپاه فعالیت می‌کند.
سردار نقدی به دلیل حضور مستمر در صحنه‌های کلیدی از دوران دفاع مقدس تا مسئولیت‌های مهمی چون ریاست سازمان بسیج، همواره در کانون توجه بوده است. این گزارش به بررسی جامع زندگی، سوابق و مسئولیت‌های او بر اساس اطلاعات موجود می‌پردازد.
آغاز زندگی و تحصیلات
محمدرضا نقدی در فروردین ماه سال ۱۳۴۰ در محله میدان وحدت اسلامی (شاپور سابق) تهران متولد شد. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مدارس اسلامی قدس گذراند و در سال ۱۳۵۶، در سن ۱۶ سالگی، دیپلم خود را در رشته ریاضی دریافت کرد. پس از آن، وارد دانشگاه گیلان شد و در رشته ریاضی محض به تحصیل پرداخت. اما همزمان با اوج‌گیری فعالیت‌های انقلابی، تحصیل در دانشگاه را رها کرد تا تمام وقت در مسیر فعالیت‌های انقلابی و سپس نظامی قرار گیرد.
خانواده و اصالت
اطلاعات رسمی در مورد خانواده سردار نقدی محدود است، چرا که او همواره تلاش کرده زندگی شخصی خود را خصوصی نگه دارد. بر اساس بیوگرافی‌های رسمی، او در خانواده‌ای مذهبی و سنتی در تهران رشد کرد. پدرش تاجری حجره‌دار و اصالتاً یزدی بود که در جوانی درگذشت و مادرش اصالت کرمانی داشت. او در میان ۹ فرزند (چهار برادر و خواهر بزرگ‌تر و چهار کوچک‌تر) بزرگ شد.
در مصاحبه‌ای در سال ۱۳۹۸، سردار نقدی اشاره کرد که دو فرزند دارد؛ دختر بزرگ‌تر معلم است و حقوق معلمی دریافت می‌کند و دختر کوچک‌تر خانه‌دار بوده و همسرش نیز از فعالان بسیجی است.
در کنار این اطلاعات رسمی، همواره گزارش‌های متفاوتی نیز از سوی برخی منابع مخالف مطرح بوده است. این گزارش‌ها ادعا می‌کنند که اصالت او عراقی (متولد نجف در سال ۱۳۳۲) و نام خانوادگی اصلی‌اش “ثمانی” است. با این حال، این ادعاها هرگز توسط منابع رسمی تأیید نشده و همواره از سوی او و منابع نزدیک به وی تکذیب شده است.
ورود به سپاه و نقش در دفاع مقدس
مسیر نظامی سردار نقدی از فعالیت‌های انقلابی در سال ۱۳۵۸ آغاز شد. او در تأسیس انجمن اسلامی دانشگاه گیلان و جهاد سازندگی گیلان نقش داشت. در سال ۱۳۶۱، رسماً به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد و بلافاصله به جبهه‌های جنگ ایران و عراق اعزام شد.
او کار خود را در لشکر ۹ بدر (متشکل از مجاهدان عراقی) به عنوان معاون اطلاعات و عملیات آغاز کرد و تا سال ۱۳۶۴ در این مسئولیت بود. در سال ۱۳۶۴، به نیروی قدس سپاه منتقل شد و مدتی در لبنان فعالیت کرد. پس از بازگشت، به عنوان معاون اطلاعاتی سپاه غرب منصوب گردید.
از اقدامات مهم او در این دوره، بنیانگذاری قرارگاه حمزه سیدالشهداء و قرارگاه جنگ‌های نامنظم در شمال غرب کشور بود. پس از شهادت سردار اسماعیل دقایقی در اسفند ۱۳۶۵، محمدرضا نقدی (در سن ۲۵ سالگی) به فرماندهی لشکر ۹ بدر منصوب شد و تا پایان جنگ در سال ۱۳۶۸ در این سمت باقی ماند. او در این دوران با نام مستعار “شمس” شناخته می‌شد و در طول جنگ مجروح نیز گردید. پس از پایان دفاع مقدس، او دوره دافوس (کارشناسی ارشد دفاعی) را با رتبه اول به پایان رساند.
سوابق کاری و مسئولیت‌های کلیدی
سردار نقدی پس از دوران دفاع مقدس، مسئولیت‌های متعددی را در سطوح بالای نظامی و امنیتی بر عهده داشته است. او از فرماندهان تندرو و وفادار به آرمان‌های انقلاب شناخته می‌شود. مسیر حرفه‌ای او نشان‌دهنده تنوع نقش‌هایی است که از جبهه تا ستادهای کلیدی بر عهده گرفته است.
در جدول زیر، خلاصه سوابق اجرایی و مسئولیت‌های سردار نقدی آمده است:
| سال | مسئولیت | توضیحات کلیدی |
|---|---|---|
| ۱۳۵۸-۱۳۶۰ | فعالیت انقلابی در گیلان | تأسیس انجمن اسلامی دانشگاه و جهاد سازندگی |
| ۱۳۶۱-۱۳۶۴ | معاون اطلاعات لشکر ۹ بدر | ورود به سپاه و حضور در جبهه جنوب |
| ۱۳۶۴-۱۳۶۵ | نیروی قدس و معاون اطلاعاتی غرب | فعالیت در لبنان و بنیانگذاری قرارگاه حمزه |
| ۱۳۶۵-۱۳۶۸ | فرمانده لشکر ۹ بدر | فعالیت با نام مستعار “شمس” و مجروحیت در جنگ |
| ۱۳۷۱-۱۳۷۹ | رئیس حفاظت اطلاعات ناجا | نقش در پرونده‌های امنیتی تهران |
| ۱۳۷۹-۱۳۸۸ | معاون آماد و پشتیبانی ستاد کل | تحقیقات صنعتی و لجستیک نظامی |
| ۱۳۸۲-۱۳۸۴ | رئیس ستاد پدافند غیرعامل | (با حفظ سمت در ستاد کل) |
| ۱۳۸۴-۱۳۸۶ | رئیس ستاد مبارزه با قاچاق | نماینده ویژه رئیس‌جمهور وقت (احمدی‌نژاد) |
| ۱۳۸۸-۱۳۹۵ | رئیس سازمان بسیج مستضعفین | حضور در مدیریت وقایع پس از انتخابات ۱۳۸۸ |
| ۱۳۹۵-۱۳۹۸ | معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه | تمرکز بر امور ایدئولوژیک و فرهنگی |
| ۱۳۹۸-۱۴۰۴ | معاون هماهنگ‌کننده سپاه | مدیریت هماهنگی‌های داخلی سپاه |
| از ۱۴۰۴ | مشاور عالی فرمانده کل سپاه | پس از تغییر در معاونت هماهنگ‌کننده |
چالش‌ها و رویدادهای دوران مسئولیت
دوران مسئولیت سردار نقدی، به‌ویژه در حفاظت اطلاعات ناجا و ریاست سازمان بسیج، با چالش‌ها و رخدادهای سیاسی و اجتماعی مهمی همراه بوده است. او به عنوان یکی از مخالفین سرسخت جریان اصلاحات شناخته می‌شود. نام او در ارتباط با وقایع دانشجویی تیر ۱۳۷۸ و همچنین مدیریت اعتراضات پس از انتخابات ۱۳۸۸ مطرح شد.
در پی همین وقایع، و به دلیل مسئولیتش در سازمان بسیج، نام سردار نقدی در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰) در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا و وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گرفت و در سال ۲۰۲۰ نیز مجدداً از سوی آمریکا تحریم شد.
در دوران مسئولیت در ناجا نیز، اتهاماتی در خصوص پرونده شهرداران تهران (مانند غلامحسین کرباسچی) متوجه او شد. سردار نقدی همواره تمامی این اتهامات را رد کرده است. او در مصاحبه‌ای در آذر ۱۳۹۵، تأکید کرد که در حوادث کوی دانشگاه در سال ۱۳۷۸ حضور نداشته و معتقد است این اتهامات به تلافی ورود او به پرونده‌های فساد اقتصادی در آن دوران مطرح شده‌اند.
از دیگر موارد مطرح شده، اظهارات او درباره دریافت پول توسط سید محمد خاتمی از عربستان بود که این موضوع منجر به شکایت وکیل خاتمی در سال ۱۴۰۲ شد، هرچند این پرونده در نهایت مختومه اعلام گردید.
تغییرات در مسئولیت‌ها
سردار نقدی در طول دوران فعالیت خود دو بار تغییرات مهمی در جایگاه شغلی داشته است. بار اول در ۲۶ خرداد ۱۳۸۶ بود که پس از افشای پرونده‌ای موسوم به شرکت بهزیست (مرتبط با اطرافیان دولت وقت)، از ریاست ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز کنار رفت.
بار دوم، اخیراً در خرداد ۱۴۰۴ رخ داد. او از سمت معاونت هماهنگ‌کننده سپاه پاسداران به سمت مشاور عالی فرمانده کل سپاه منصوب شد و سردار حجت‌الله قریشی جایگزین وی گردید. این تغییر با شایعاتی در رسانه‌ها مبنی بر نفوذ جاسوسی در دفتر او همراه شد، اما سردار نقدی در مهر ۱۴۰۴ این شایعات را قویاً رد کرد و تأکید نمود:
“مسئولان دفتر من همه آزاد هستند و دستگیر نشده‌اند.”
در نهایت، سردار محمدرضا نقدی با بیش از چهار دهه فعالیت مستمر، از جبهه‌های جنگ تا عالی‌ترین رده‌های ستادی سپاه، یکی از فرماندهان ارشد و تأثیرگذار در ساختار نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود.
