جامعه پزشکی ایران در سوگ از دست دادن یکی از بزرگ‌ترین استادان خود، پروفسور هرمز شمس، نشست. او یک چشم‌پزشک برجسته و چهره‌ای ماندگار در تاریخ پزشکی نوین ایران بود که در تابستان سال ۱۴۰۴ چشم از جهان فروبست. اما این استاد بزرگ که بود و چه خدماتی به ایران کرد؟
سه نسل خدمت به بینایی ایرانیان
پروفسور هرمز شمس در خاندانی ریشه‌دار در پزشکی به دنیا آمد. او سومین نسل از یک خانواده چشم‌پزشک بود. پدربزرگ او، دکتر لسان‌الحکما، از اولین چشم‌پزشکان تحصیل‌کرده دارالفنون بود. پدرش، پروفسور محمدقلی شمس، شخصیتی تاریخ‌ساز است که به عنوان «پدر چشم‌پزشکی نوین ایران» شناخته می‌شود. او بنیان‌گذار بیمارستان فارابی، اولین مرکز تخصصی چشم‌پزشکی کشور، بود. هرمز شمس در چنین خانواده‌ای رشد کرد و راه پدر و پدربزرگ خود را در خدمت به مردم ادامه داد.
تحصیل در آمریکا و فرانسه برای خدمت به ایران
هرمز شمس در سال ۱۳۱۷ در تهران به دنیا آمد. او برای تحصیلات عالی به آمریکا و سپس به فرانسه رفت. ابتدا در آمریکا علوم پایه پزشکی مانند میکروبیولوژی را آموخت. سپس به پاریس رفت و در دانشگاه معتبر پاریس، تخصص و فوق تخصص چشم‌پزشکی خود را گرفت. با وجود موقعیت‌های عالی در خارج از کشور، او به خواست پدر و با عشق به وطن، به ایران بازگشت تا در بیمارستان فارابی خدمت کند.
خدمات ماندگار: از درمان بیماران خاص تا ارتقای علمی ایران
زندگی حرفه‌ای پروفسور شمس سرشار از دستاوردهای مهم بود. او خدمات خود را وقف درمان بیماران صعب‌العلاج و محروم کرد.
- مبارزه با بیماری بهجت: او از بنیان‌گذاران درمان بیماری بهجت (یک بیماری خودایمنی با عوارض چشمی شدید) در ایران بود و کتاب مهمی در این زمینه نوشت.
- کمک به بیماران جذامی: او سال‌ها برای درمان مشکلات چشمی بیماران جذامی تلاش کرد و حتی در شهرک‌های جذامیان اتاق عمل ساخت تا آن‌ها را در محل زندگی‌شان جراحی کند.
- درمان سرطان چشم کودکان: او در کنار دکتر پروانه وثوق، به درمان کودکان مبتلا به تومور چشمی (رتینوبلاستوما) کمک‌های شایانی کرد.
- ارتقای جایگاه علمی ایران: او به عنوان سردبیر، مجله چشم‌پزشکی ایران را به یک مجله معتبر بین‌المللی تبدیل کرد تا مقالات پزشکان ایرانی در تمام دنیا دیده شود.
او همچنین جایزه معتبر علامه طباطبائی خود را صرف تأسیس بخش تحقیقاتی و «کرسی پژوهشی شمس» در بیمارستان فارابی کرد تا پژوهش در چشم‌پزشکی برای همیشه حمایت شود.
درگذشت و علت فوت
پروفسور هرمز شمس در تابستان سال ۱۴۰۴ درگذشت. خبر درگذشت او توسط انجمن چشم‌پزشکی ایران اعلام شد. هیچ علت مشخصی برای فوت ایشان به صورت عمومی اعلام نشده است. در چنین مواردی، عدم اشاره به جزئیات، معمولاً به دلیل احترام به حریم خصوصی خانواده آن مرحوم صورت می‌گیرد.
پروفسور شمس هرگز ازدواج نکرد و تمام زندگی خود را وقف بیماران و پیشرفت چشم‌پزشکی ایران کرد. او الگویی از یک پزشک دانشمند، متواضع و انسان‌دوست بود که میراثی جاودان از خود به جای گذاشت.
