خلیل الحیه، سیاستمدار فلسطینی و معاون رئیس دفتر سیاسی حماس، چهره‌ای برجسته در این جنبش بود که نامش پس از کشته شدن یحیی سنوار به عنوان یکی از جانشینان احتمالی او مطرح شد. او اخیراً در پی حملات اسرائیل به دوحه، پایتخت قطر، در ۱۸ شهریور ۱۴۰۴ ترور شد. منابع خبری از وقوع بیش از ۱۰ انفجار در دوحه خبر دادند که هدف اصلی آن، به گفته رسانه‌های عبری، مقامات ارشد حماس و مشخصاً خلیل الحیه بوده است.
خلیل الحیه ریاست هیأت مذاکره‌کننده حماس با اسرائیل را بر عهده داشت.
مشخصات شخصی
- نام کامل: خلیل اسماعیل ابراهیم الحیه، معروف به ابو اسامه.
- تاریخ تولد: ژانویه ۱۹۶۰ میلادی.
- محل تولد: نوار غزه.
- تحصیلات:
- کارشناسی شریعت و فقه اسلامی از دانشگاه اسلامی غزه (۱۹۸۳).
- کارشناسی ارشد از دانشگاه اردن (۱۹۸۹).
- دکترای فقه اسلامی از دانشگاه قرآن و علوم اسلامی سودان (۱۹۹۷).
زندگی و فعالیت‌های سیاسی
خلیل الحیه از بنیان‌گذاران جنبش حماس به شمار می‌رود و فعالیت‌های سیاسی خود را از زمان انتفاضه اول فلسطین در سال ۱۹۸۷ آغاز کرد. او در دهه ۱۹۹۰ به اتهام «تروریسم» سه سال را در زندان‌های اسرائیل گذراند. در سال ۲۰۰۶، به عنوان نماینده شهر غزه وارد مجلس قانونگذاری فلسطین شد و ریاست فراکسیون حماس را بر عهده گرفت. از آن زمان تاکنون انتخابات دیگری در فلسطین برگزار نشده است.
الحیه در ساختار حماس مناصب مختلفی داشته است، از جمله نایب‌رئیس جنبش در نوار غزه و رئیس دفتر رسانه‌ای آن. او همچنین ریاست دفتر روابط عربی و اسلامی جنبش را بر عهده داشت. وی نقشی کلیدی در مذاکرات آتش‌بس با اسرائیل در سال‌های ۲۰۱۲، ۲۰۱۴ و ۲۰۲۵ ایفا کرد و ریاست هیأت مذاکره‌کننده حماس در قاهره را بر عهده داشت.
الحیه درباره حمله ۷ اکتبر گفته بود که این اقدام برای “تغییر کل معادله” و بازگرداندن موضوع فلسطین به صدر توجهات جهانی ضروری بود. او به نیویورک تایمز گفت که هدف حماس اداره غزه و تأمین آب و برق نیست، بلکه تجدید توجه به این نکته است که آرمان فلسطین از بین نخواهد رفت.
او روابط نزدیکی با تهران داشت و به همراه اسماعیل هنیه در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور ایران شرکت کرده بود. همچنین، در تلاش برای احیای روابط با سوریه، در سال ۲۰۲۲ با بشار اسد دیدار کرد و در سال ۲۰۲۳ برای گفتگو درباره گروگان‌ها با دبیرکل پیشین حزب‌الله، حسن نصرالله، در لبنان ملاقات نمود.
زندگی شخصی و خانواده
خلیل الحیه ساکن محله شجاعیه در غزه بود. او در طول سال‌ها، تعداد زیادی از اعضای خانواده خود را در حملات اسرائیل از دست داد. در سال ۲۰۰۷، هفت یا هشت تن از بستگانش، از جمله دو برادرش، در حمله به خانه‌اش کشته شدند. یکی از پسرانش که فرماندهی یک تیپ راکتی را بر عهده داشت، در سال ۲۰۰۸ در یک حمله هوایی کشته شد. در جریان جنگ ۲۰۱۴، پسر، عروس و نوه‌اش نیز در بمباران خانه‌اش جان باختند. پس از حمله ۷ اکتبر نیز شمار دیگری از اعضای خانواده او کشته شدند.
ترور در قطر
در ماه مه ۲۰۲۵، یسرائیل کاتس، وزیر دفاع اسرائیل، تهدید به ترور خلیل الحیه کرده بود. این تهدید سرانجام در ۱۸ شهریور ۱۴۰۴ عملی شد و او در حملات هوایی اسرائیل به دوحه، پایتخت قطر، ترور شد.
