گزارش حمید معصومی نژاد خبرنگار مشهور: ردپای تاریخ ایران زمین در قلب پایتخت ایتالیا

در میان دیوارهای سنگی، بناهای تاریخی، و خیابان‌های شلوغ این شهر کهن، ردپای پررنگی از تمدن، علم، و سیاست ما ایرانیان به چشم می‌خورد. این نام‌گذاری‌ها صرفاً یک تعارف دیپلماتیک نیستند؛ بلکه نشانه‌های عمیق احترام ایتالیایی‌ها به میراث دیرپای ایران، از کوروش کبیر و ابوعلی سینا گرفته تا هویت ملی معاصر ما، یعنی ایران و تهران، هستند. وقتی در این خیابان‌ها قدم می‌زنم، حس می‌کنم که تاریخ و فرهنگ ما به عنوان بخشی اصیل از تاریخ تفکر و تمدن جهانی، در قلب اروپا به رسمیت شناخته شده است. این گزارش، خلاصه‌ای است از جغرافیای افتخارآفرین ایران در رُم، شهری که در آن هر نام ایرانی، یک پیام صلح و یک پل تمدنی است.

خیابان‌ها و میادین ایرانی در قلب رُم: روایت حمید معصومی‌نژاد

همانطور که در خیابان‌های رُم قدم می‌زنم، این اسامی برجسته را به عنوان نمادی از پیوندهای عمیق ایران و ایتالیا مشاهده می‌کنم:

۱. نوابغ تاریخی و سیاسی (Via Ciro il Grande)

• نام فارسی: کوروش کبیر

• نام به زبان ایتالیایی: Via Ciro il Grande

• آدرس/موقعیت در رُم: این خیابان مهم در محله مدرن و برنامه‌ریزی‌شده EUR (اِئور) واقع شده است. این محله از طریق خط B مترو و اتوبوس‌های متعدد دسترسی مناسبی دارد و نماد توسعه معماری و تجاری معاصر رُم محسوب می‌شود.

• دلالت فرهنگی: کوروش در ایتالیا به عنوان «پادشاه عادل» (Il Re Giusto) و الگوی آرمانی یک حکمران معرفی می‌شود. نام‌گذاری این خیابان نشان‌دهنده احترام به جایگاه کوروش در تفکر سیاسی غرب، به‌ویژه از طریق کتاب کوروش‌نامه (Cyropaedia) اثر گزنفون یونانی، است که در دوران رنسانس ایتالیا مورد توجه گسترده قرار گرفت.

۲. نوابغ علمی و فلسفی (Via Avicenna)

• نام فارسی: ابوعلی سینا

• نام به زبان ایتالیایی: Via Avicenna

• آدرس/موقعیت در رُم: در رُم خیابانی به نام این فیلسوف و دانشمند نامدار ایرانی وجود دارد.

• دلالت فرهنگی: ایتالیایی‌ها او را با نام لاتین شده Avicenna (اویچنا) می‌شناسند، که نشان می‌دهد شهرت او از طریق میراث مکتوب و آکادمیک دوران قرون وسطی وارد اروپا شده است. این نام‌گذاری ادای احترام به نفوذ عمیق علمی ایران است؛ کتاب قانون در طب او تا قرن هفدهم در دانشکده‌های طب اروپا تدریس می‌شد و او را به عنوان «دانشمند جهانی» تثبیت کرده است.

۳. نمادهای ادبی و هویت ملی (Piazza Ferdowsi)

• نام فارسی: میدان فردوسی

• نام به زبان ایتالیایی: Piazza Ferdowsi

• آدرس/موقعیت در رُم: این میدان در مجاورت مناطق سرسبز و تاریخی رُم واقع شده است.

• دلالت فرهنگی: در این میدان، علاوه بر نام‌گذاری، یک تندیس از حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز نصب شده است که بیش از ۶۰ سال پیش صورت گرفته است. فردوسی در اینجا نماد هویت ملی و تداوم فرهنگی ایران است و بزرگداشت او در فضای عمومی رُم، به رسمیت شناختن زبان فارسی به عنوان یک زبان حامل میراث تمدنی بزرگ است.

۴. نمادهای جغرافیایی و دیپلماسی شهری

• نام فارسی: خیابان ایران

• نام به زبان ایتالیایی: Via Iran

• آدرس/موقعیت در رُم: در رُم خیابانی به نام «ایران» وجود دارد.

• دلالت فرهنگی: این نام‌گذاری در حوزه دیپلماسی شهری قرار می‌گیرد و به رسمیت شناختن مشروعیت و حاکمیت کشور ایران و تقویت پیوند دوستانه سیاسی با این کشور را نشان می‌دهد.

• نام فارسی: خیابان تهران

• نام به زبان ایتالیایی: Via Teheran

• آدرس/موقعیت در رُم: در رُم خیابانی به نام «تهران» وجود دارد.

• دلالت فرهنگی: نام‌گذاری به نام پایتخت، یک اقدام کلاسیک در دیپلماسی شهری است که روابط سیاسی معاصر میان دو پایتخت (رُم و تهران) را تقویت می‌کند.

۵. فراتر از رُم: دیپلماسی شهری معاصر

• نام فارسی: خیابان خراسان

• نام به زبان ایتالیایی: Via Khorasan

• آدرس/موقعیت در ایتالیا: این خیابان در شهر ماترا (Matera)، که پایتخت فرهنگی اروپا در سال ۲۰۱۹ بود، نام‌گذاری شده است.

• دلالت فرهنگی: این نام‌گذاری نتیجه رایزنی‌های دیپلماتیک شهری میان شورای شهر مشهد و ماترا بود و هدف آن، تقویت ارزش‌های برادری، صلح، و هم‌زیستی و نشان دادن مواضع مستقل ایتالیا در قبال ایران است. همزمان، سردیس فردوسی نیز در پارک بزرگ ماترا جانمایی شد.