نادره رضایی، چهرهای که انتصاب و دوران کوتاه مسئولیتش در معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به یکی از پربحثترین رویدادهای سیاسی و فرهنگی ایران بدل شد.
خاستگاه، تحصیلات و کارنامه حرفهای
نادره رضایی متولد سال ۱۳۶۰ در تهران است. او دارای تحصیلات میانرشتهای گستردهای است که شامل دکترای جامعهشناسی و مدیریت کسبوکار، کارشناسی ارشد در رشتههای علوم اجتماعی و مدیریت اجرایی (MBA) و کارشناسی روانشناسی بالینی میشود. همین پیشینه تحصیلی متنوع، هم نقطه قوت او در مدیریت و هم دستاویزی برای منتقدانش بود که او را فاقد تخصص در حوزه فرهنگ و هنر میدانستند.
پیش از ورود به مناصب عالی دولتی، رضایی کارنامه حرفهای متنوعی در بخشهای مختلف داشت. او به عنوان مدیر پروژه مسئولیت اجتماعی در گروه صنعتی ایران خودرو، مشاور اجتماعی رئیس جمعیت هلال احمر، دبیر کمیته اجتماعی شورای شهر تهران و مدیر انتشارات دنیای اقتصاد فعالیت کرده بود. این سوابق، او را به عنوان یک تکنوکرات همسو با جریان میانهرو و اصلاحطلب معرفی میکرد؛ فردی که رزومهاش بر پایه مدارک آکادمیک و تجربه مدیریتی بنا شده بود، نه سوابق انقلابی یا امنیتی. همین ویژگی او را به گزینهای مطلوب برای دولتهای میانهرو و هدفی برای حملات تندروها تبدیل کرد.
کارنامه حرفهای
در جدول زیر، نگاهی به مهمترین سوابق حرفهای نادره رضایی انداختهایم:
| سمت/عنوان | سازمان | تاریخ شروع | تاریخ پایان | رویدادها/حواشی کلیدی دوره |
|---|---|---|---|---|
| مدیر پروژه مسئولیت اجتماعی | گروه صنعتی ایران خودرو | نامشخص | نامشخص | فعالیت در حوزه صنعت پیش از ورود به مناصب عالی دولتی |
| مشاور اجتماعی رئیس | جمعیت هلال احمر | نامشخص | نامشخص | مشاوره به رئیس وقت، پیوندی، که بعدها به دلیل تخلفات مالی دستگیر شد |
| دبیر کمیته اجتماعی | شورای شهر تهران | نامشخص | نامشخص | فعالیت در حوزه مدیریت شهری |
| مدیرعامل | انتشارات علمی و فرهنگی (دولت دوازدهم) | دی ۱۳۹۸ | آذر ۱۴۰۱ | واکنش شدید رسانههای اصولگرا، اتهام دریافت حقوق نجومی، انتقادات عملکردی |
| معاون امور هنری | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (دولت چهاردهم) | آبان ۱۴۰۳ | شهریور ۱۴۰۴ | اولین معاون زن در این سمت؛ مواجهه با بحرانهای متعدد (لایک اینستاگرام، فیش حقوقی، لغو کنسرت شجریان) و برکناری پس از ۹ ماه |
ورود به سیاست و جنجال «نامه به اوباما»
فعالیتهای نادره رضایی در ستادهای انتخاباتی حسن روحانی و مسعود پزشکیان، مسیر او را برای ورود به مناصب دولتی هموار کرد. اما انتصاب او به عنوان مدیرعامل انتشارات علمی و فرهنگی در سال ۱۳۹۸، آغازگر موجی از حملات شدید رسانههای اصولگرا بود. یکی از محوریترین اتهامات علیه او، امضای نامهای خطاب به باراک اوباما، رئیسجمهور وقت آمریکا، در سال ۱۳۹۲ بود.
این نامه که در حمایت از نامه ۵۵ زندانی سیاسی نوشته شده بود، توسط ۴۶۶ فعال سیاسی و مدنی امضا شد و استدلال میکرد که تحریمها به مردم ایران آسیب میزند و برای پیشبرد دیپلماسی دولت روحانی باید لغو شوند. با وجود محتوای روشن نامه در مخالفت با تحریم، رسانههای اصولگرا روایتی کاملاً معکوس را ترویج کردند. آنها این نامه را «نامه ننگین»، «نامه گدایی به اوباما» و حتی نامهای برای درخواست اعمال تحریم علیه ایران توصیف کردند. این روایت تحریفشده به یک سلاح سیاسی دائمی علیه رضایی تبدیل شد و در تمام دوران فعالیتش برای زیر سؤال بردن اعتبار او مورد استفاده قرار گرفت.
۹ ماه پرحاشیه در معاونت وزارت ارشاد
انتصاب رضایی به عنوان معاون امور هنری در آبان ۱۴۰۳، یک رویداد تاریخی بود اما از همان ابتدا با سیلی از انتقادات مواجه شد. دوره ۹ ماهه مسئولیت او با بحرانهای پیدرپی همراه بود که هر یک به شدت توسط رسانههای مخالف پوشش داده میشد:
ماجرای «لایک» اینستاگرامی
رسانههای اصولگرا ادعا کردند که رضایی پستی مربوط به یک خواننده زن بدون حجاب را «لایک» کرده و این اقدام را ترویج «هنجارشکنی» خواندند. وزارت ارشاد به سرعت این موضوع را تکذیب و اعلام کرد که او صفحه مذکور را لایک نکرده یا حتی دنبال نکرده است.
فیش حقوقی ۹۷ میلیون تومانی
انتشار فیش حقوقی او توسط یک نماینده مجلس با عنوان «حقوق نجومی»، موج جدیدی از انتقادات را به راه انداخت. وزارتخانه توضیح داد که این مبلغ شامل سه ماه حقوق معوقه، افزایش سالانه و عیدی بوده است، اما این توضیحات در هیاهوی رسانهای نادیده گرفته شد.
لغو کنسرت همایون شجریان
این رویداد نقطه اوج بحرانها بود. لغو ناگهانی کنسرت رایگانی که قرار بود در میدان آزادی برگزار شود، منجر به سرخوردگی گسترده عمومی شد. رضایی در یک پیام ویدئویی از مردم عذرخواهی کرد، اما مخالفان او را به بیکفایتی و سوءمدیریت متهم کردند. آنها با انتشار نامهای نشان دادند که درخواست مجوز تنها پنج روز قبل از رویداد ارسال شده بود، در حالی که پیچیدگیهای هماهنگی با نهادهای متعدد امنیتی و شهری نادیده گرفته شد.
برکناری و پیامدها
فشار مستمر مجلس که به دادن «کارت زرد» به وزیر ارشاد منجر شد، سرانجام به برکناری نادره رضایی در ۱۷ شهریور ۱۴۰۴ انجامید. نمایندگان مجلس اقدامات او را «مخرب» توصیف کرده بودند و برکناری او را نتیجه «پیگیریهای مکرر» خود دانستند.
این برکناری با واکنشهای متفاوتی روبرو شد. تندروها آن را یک پیروزی و حذف یک مدیر ناکارآمد جشن گرفتند. در مقابل، اصلاحطلبان این اقدام را تسلیم شدن دولت در برابر فشار افراطیون و نشانه ضعف آن دانستند. سخنگوی دولت نیز در موضعی دوپهلو، ضمن تمجید از رضایی، از اختیار وزیر برای عزل و نصب دفاع کرد.
در نهایت، داستان نادره رضایی تصویری کوچک از درگیریهای بزرگ سیاسی در ایران است. کارنامه او محدودیتهای اختیارات نهادهای دولتی در برابر نهادهای موازی، چالشهای مضاعفی که زنان در مناصب سیاسی با آن روبرو هستند و قدرت کمپینهای رسانهای هماهنگ در شکلدهی به افکار عمومی را به نمایش گذاشت.
