دکتر سید ایثار طباطبائی قمشه، از دانشمندان صنعت هسته‌ای ایران، در تاریخ شنبه ۳۱ خرداد ۱۴۰۴ (۲۱ ژوئن ۲۰۲۵) به همراه همسرش در منزل شخصی خود در تهران ترور شد. این حادثه، که در ادامه موج ترورهای هدفمند متخصصان ایرانی رخ داد، بار دیگر توجه‌ها را به جنگ پنهان علیه برنامه علمی کشور جلب کرد. زندگی حرفه‌ای او در بخش‌های حساس و غیرعلنی سپری شد و به همین دلیل از او به عنوان “دانشمند ناشناخته صنعت هسته‌ای” یاد می‌شود.
مشخصات فردی
- نام: سید ایثار طباطبائی قمشه
- تاریخ شهادت: شنبه ۳۱ خرداد ۱۴۰۴
- محل شهادت: منزل شخصی، تهران
- قربانی همراه: همسر ایشان، شهیده منصوره حاجی سالم
- جایگاه: دانشمند و متخصص صنعت هسته‌ای ایران
مسیر تحصیلی و حرفه‌ای
دکتر طباطبائی مسیر آکادمیک خود را در یکی از برترین دانشگاه‌های ایران، دانشگاه صنعتی شریف، طی کرد. او در سال ۱۳۸۳ در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک پذیرفته شد و سپس در سال ۱۳۸۶ تحصیلات خود را در مقطع دکترا در همان رشته با گرایش مهندسی هسته‌ای ادامه داد.
او سال‌ها عمر خود را در صنعت هسته‌ای کشور سپری کرد. با وجود نقش کلیدی، به دلیل ماهیت محرمانه فعالیت‌هایش، هیچ مقاله علمی یا پژوهش عمومی به نام ایشان ثبت نشده است. این امر نشان‌دهنده فعالیت او در بخش‌های با درجه طبقه‌بندی بالا و استراتژی حفاظت از سرمایه‌های انسانی در این حوزه است.
بعد دیگری از زندگی حرفه‌ای او، فعالیت در بخش خصوصی بود. بر اساس سوابق، دکتر طباطبائی در شرکت تجاری “کیان تجارت استوا” با موضوع فعالیت در حوزه مواد غذایی، میوه و صیفی‌جات، از تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۹ به عنوان نائب رئیس هیئت مدیره و سپس از ۱۸ مهر ۱۳۹۹ به عنوان عضو هیئت مدیره فعالیت داشته است. این بخش از زندگی او، جنبه‌ای کمتر شناخته‌شده و متفاوت از فعالیت‌های تخصصی‌اش را آشکار می‌سازد.
جزئیات حادثه ترور توسط اسرائیل
ترور دکتر طباطبائی و همسرش، منصوره حاجی سالم، در منزل شخصی آن‌ها در تهران صورت گرفت. شهادت همسر ایشان در کنار او، که نقشی در برنامه هسته‌ای نداشت، به عنوان اقدامی برای از بین بردن شاهدان احتمالی و افزایش فشار روانی بر جامعه علمی کشور تحلیل می‌شود. این اقدام پیامی تهدیدآمیز از سوی اسرائیل بود که نشان می‌دهد زندگی شخصی و خانوادگی دانشمندان نیز هدف قرار می‌گیرد.
این ترور را توسط اسرائیل انجام شد و آن را در چارچوب حملات هدفمند علیه مراکز و افراد کلیدی برنامه هسته‌ای ایران قرار داد. در کنار این، نقش “نفوذی‌های داخلی” نیز در افکار عمومی و تحلیل‌ها به عنوان یکی از عوامل تسهیل‌کننده این عملیات‌ها مطرح شده است.
جایگاه در میان شهدای هسته‌ای
دکتر طباطبائی به عنوان دومین استاد هسته‌ای دانشگاه صنعتی شریف است که به شهادت می‌رسد. نام او در کنار دیگر شهدای هسته‌ای قرار گرفته و این ترورها به عنوان یک الگوی تکراری با هدف حذف سرمایه انسانی و مغزهای متفکر برنامه هسته‌ای ایران شناخته می‌شود.
مقایسه شهدای شاخص هسته‌ای ایران
| نام | سال شهادت (شمسی/میلادی) | محل شهادت | تخصص | نقش/جایگاه |
|---|---|---|---|---|
| دکتر سید ایثار طباطبایی قمشه | ۱۴۰۴/۲۰۲۵ | منزل شخصی در تهران | مهندسی هسته‌ای | دانشمند هسته‌ای، متخصص برنامه هسته‌ای |
| دکتر مجید شهریاری | ۱۳۸۹/۲۰۱۰ | تهران | فیزیک هسته‌ای | استاد دانشگاه، مدیر پروژه در سازمان انرژی اتمی |
| دکتر مصطفی احمدی روشن | ۱۳۹۰/۲۰۱۱ | تهران | مهندسی شیمی (پلیمر) | معاون بازرگانی سایت نطنز |
| دکتر داریوش رضایی‌نژاد | ۱۳۹۰/۲۰۱۱ | تهران | فیزیک هسته‌ای | محقق و متخصص هسته‌ای |
| سید امیرحسین فقهی | ۱۴۰۴/۲۰۲۵ | تهران | فیزیک هسته‌ای، رادیوداروها | عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، رئیس پژوهشگاه |
| عبدالحمید مینوچهر | ۱۴۰۴/۲۰۲۵ | تهران | طراحی سوخت‌های پیشرفته هسته‌ای | عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی |
| علی باکویی کتریمی | ۱۴۰۴/۲۰۲۵ | تهران | دانشمند هسته‌ای | دانشمند هسته‌ای |
میراث
دکتر سید ایثار طباطبائی قمشه نمادی از تلاش‌های علمی ایران در حوزه‌های استراتژیک و در عین حال، خطراتی است که دانشمندان این عرصه با آن روبرو هستند. شهادت او و همسرش، ضمن اینکه یک ضایعه برای جامعه علمی کشور است، در حافظه ملی به عنوان بخشی از هزینه پیشرفت علمی و مقاومت در برابر تهدیدات خارجی ثبت خواهد شد.
