شهید محمد ناظری، نامی که برای بسیاری یادآور اقتدار، کاریزما و البته مسابقه جذاب تلویزیونی «فرمانده» است، یکی از نوابغ نظامی و تکاوری جمهوری اسلامی ایران بود. او تنها یک فرمانده نبود، بلکه تاریخ زندهای از آموزشهای چریکی، جنگهای نامنظم و عملیاتهای دریایی به شمار میرفت. در این گزارش نگاهی دقیق و جذاب به زندگی پرفراز و نشیب این شهید بزرگوار میاندازیم؛ مردی که از کوچههای جنوب تهران برخاست و تا آخرین لحظه عمر در خلیج فارس از امنیت کشور پاسداری کرد.
از محله امامزاده حسن تا تشکیل تیم فوتبال
محمد ناظری در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۳۴ در خانوادهای مذهبی و متوسط در محله قدیمی امامزاده حسن تهران دیده به جهان گشود. او که اصالتاً تهرانی بود، در سایه تربیت پدری به نام حسین (کارمند وزارت بهداری و عضو فعال بسیج) و مادری دلسوز رشد کرد. روحیه سرزنده و شاداب او از همان کودکی نمایان بود.
در دوران نوجوانی، محمد برای اینکه جوانان محل را از فضای آلوده و فساد پیش از انقلاب دور نگه دارد، دست به کار جالبی زد و یک تیم فوتبال به نام «شاهین» تشکیل داد. او ورزشکار بود و علاوه بر فوتبال، بعدها در رشتههایی مانند جودو نیز تخصص پیدا کرد.
خانوادهای با سه شهید
خانواده ناظری نماد ایثار هستند. محمد در خانوادهای زندگی میکرد که شهادت در آن ریشه داشت. مادر گرامی او در حادثه تلخ حج خونین سال ۱۳۶۶ به شهادت رسید. برادرش «تیمور ناظری» نیز در سال ۱۳۶۱ در عملیات فتحالمبین آسمانی شد. حتی مادربزرگ او نیز در جریان مبارزات انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ به جمع شهدا پیوست. خود شهید ناظری نیز سالها بعد به این کاروان ملحق شد.
از نظر زندگی شخصی، او با خانم لیلا طباطبایینیا ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو فرزند به نامهای سمیه و دانیال است. دانیال راه پدر را در حوزه دریا ادامه داده و در زمینه آموزش غواصی فعال است. همسر وفادار شهید نیز پس از ۵ سال فراق، در خرداد ۱۴۰۰ درگذشت و در قطعه ۲۵ بهشت زهرا آرام گرفت.
نقشآفرینی در انقلاب و دفاع مقدس
شهید ناظری پیش از پیروزی انقلاب، دورههای تکاوری را زیر نظر افسران جدا شده از ارتش گذراند و در سازماندهی تظاهراتهای خیابان قزوین و تهران نقش فعالی داشت. پس از انقلاب نیز در پادگان لاهوتی آموزش دید و سپس خود به عنوان مربی، بسیاری از فرماندهان نامدار جنگ (مانند شهیدان محمود کاوه و احمد متوسلیان) را در پادگان امام علی (ع) آموزش داد.
با شروع جنگ تحمیلی، او تخصص خود را در عملیاتهای نامنظم و شناسایی به کار گرفت. حضور در شناساییهای منطقه شوش دانیال، قصرشیرین و جلوگیری از سقوط آبادان تنها بخشی از رشادتهای اوست. یکی از شاهکارهای نظامی او، نفوذ به خاک عراق با لباس مبدل محلی و با استفاده از چهارپایان (الاغ) برای انهدام پالایشگاههای کرکوک و خانقین بود که ضربه اقتصادی سنگینی به دشمن وارد کرد.
او همچنین به عنوان مشاور سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی در لشکر ۴۱ ثارالله فعالیت میکرد و در عملیاتهای فتح ۱ تا ۴ فرمانده محور بود. حاج قاسم سلیمانی درباره او گفته بود:
«محمد از ابتدای انقلاب تا پایان عمرش هیچ تغییری نکرد و همیشه در صحنه جهاد حاضر بود.»
بنیانگذار یگانهای ویژه و نبرد در دریا
سردار ناظری پس از جنگ نیز آرام ننشست. او بنیانگذار مرکز آموزش هوابرد سپاه و دانشکده فرماندهی و ستاد (دافوس) سپاه بود. او رکورددار پرش هوایی در سطح تکاوری سپاه محسوب میشد و در فنونی مانند غواصی، هلیبرن و بارریزی هوایی تخصص بینظیری داشت.
در اوایل دهه ۷۰، او فصل جدیدی از خدماتش را در نیروی دریایی سپاه آغاز کرد و یگان ویژه تکاوری اباعبدالله (ع) را تأسیس نمود. این یگان تحت فرماندهی او، مأموریتهای مهمی از جمله اسکورت کشتیهای تجاری در خلیج عدن و اقیانوس هند برای مقابله با دزدان دریایی و همچنین بازداشت متجاوزان آمریکایی و انگلیسی در خلیج فارس را با موفقیت انجام داد.
چهره رسانهای: مستند مسابقه فرمانده
بسیاری از نسل جوان، شهید ناظری را با صلابت و جذبهاش در مستند مسابقه «فرمانده» میشناسند. او در سری دوم و سوم این برنامه که در جزیره فارور فیلمبرداری شد، به عنوان فرمانده اصلی حضور داشت. این برنامه که در نوروز ۱۳۹۵ از شبکه افق پخش شد، بر آموزشهای نظامی و رزمی تمرکز داشت و دستیارانش امیر عطایی و سعید شاهینفر او را همراهی میکردند. او همچنین سابقه مشاوره در فیلم «موج مرده» و بازی کوتاه در فیلم «یورش» را نیز در کارنامه فرهنگی خود داشت.
تاریخ و نحوه شهادت
شهید محمد ناظری که سالها از عارضه شیمیایی یادگار دوران دفاع مقدس رنج میبرد، سرانجام در حین انجام مأموریت به یاران شهیدش پیوست. در تاریخ ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۵ (مصادف با روز پاسدار)، پس از انجام آموزشهای روزانه و سخنرانی در بندر لنگه، در منطقه نازعات و جزیره فارور دچار ایست قلبی ناشی از عوارض شیمیایی شد.
پیکر مطهر این سردار خستگیناپذیر پس از تشییع باشکوه، در بهشت زهرا (س) تهران به خاک سپرده شد تا در کنار دیگر همرزمانش آرام گیرد. دخترش سمیه روایت میکند که در راه فرودگاه بود که خبر آسمانی شدن پدر را دریافت کرد.
جدول کامل سوابق و فعالیتها
در جدول زیر تمامی فعالیتها و رویدادهای مهم زندگی شهید ناظری به صورت خلاصه و دقیق گردآوری شده است:
| دوره زمانی | رویداد کلیدی | توضیحات دقیق و جزئیات |
|---|---|---|
| پیش از انقلاب (۱۳۵۶-۱۳۵۷) | مبارزات و آموزشها | سازماندهی تظاهرات ضد رژیم در خیابان قزوین و امامزاده حسن؛ آموزش تکاوری غیررسمی زیر نظر افسران جدا شده از ارتش؛ تشکیل تیم فوتبال شاهین برای حفظ جوانان از فساد. |
| اوایل انقلاب (۱۳۵۷-۱۳۵۹) | تثبیت انقلاب و مربیگری | فعالیت در کمیته انقلاب اسلامی؛ ساماندهی هیئتهای عزاداری؛ مربیگری در پادگان لاهوتی و آموزش اولین گروههای سپاه در پادگان امام علی (ع). |
| دوران دفاع مقدس (۱۳۵۹-۱۳۶۷) | عملیاتهای نامنظم و فرماندهی | شناسایی در شوش و قصرشیرین؛ جلوگیری از سقوط آبادان (روستای خضر)؛ انهدام پالایشگاههای کرکوک و خانقین با عملیات ویژه؛ مشاور قاسم سلیمانی در لشکر ۴۱ ثارالله؛ مجروحیت شیمیایی. |
| پس از جنگ (۱۳۶۷-۱۳۸۶) | تأسیس مراکز آموزشی | بنیانگذاری مرکز آموزش هوابرد سپاه؛ مشارکت در تأسیس دانشکده دافوس سپاه؛ آموزش جنگهای نامنظم و ثبت رکورد پرش هوایی. |
| دهه ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۵ | فرماندهی دریایی و رسانه | تأسیس و فرماندهی یگان ویژه تکاوری نیروی دریایی (SNSF)؛ اسکورت کشتیها در خلیج عدن؛ دستگیری متجاوزان آمریکایی و انگلیسی؛ حضور در مسابقه فرمانده (سری ۲ و ۳)؛ اعزام نیرو به سوریه. |
| ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۵ | شهادت | شهادت در جزیره فارور (منطقه نازعات) بر اثر ایست قلبی ناشی از عارضه شیمیایی پس از مأموریت آموزشی؛ دفن در بهشت زهرا تهران. |
