سهیل بیرقی، کارگردان و فیلم‌ساز ایرانی، که آثارش به تدریج به چالشی مستقیم علیه هنجارهای اجتماعی و قوانین موجود تبدیل شده است! مسیر او از کارگردانی جوان و آینده‌دار با فیلم «من» در چارچوب سیستم رسمی، تا هنرمندی که برای ساخت آخرین فیلمش، «بی‌داد»، با احکام قضایی روبرو شد.
مشخصات شخصی
- تاریخ تولد: ۲۴ مهر ۱۳۶۵ (۱۶ اکتبر ۱۹۸۶)
- محل تولد: اصفهان، شهرضا، ایران
- برادران: سامان و سروش
- تحصیلات: فارغ‌التحصیل رشته مهندسی صنایع (گرایش تولید صنعتی)
- شروع فعالیت سینمایی: ۱۳۸۴
- اینستاگرام: soheilbeiraghi
از مهندسی تا سینما
۱. مسیری نامتعارف به سوی فیلم‌سازی
سهیل بیرقی با پیشینه‌ای در رشته مهندسی صنایع، مسیری غیرمعمول را برای ورود به دنیای سینما طی کرد. این تحصیلات آکادمیک شاید رویکردی ساختاریافته و دقیق را در او پرورش داد که بعدها در فیلم‌نامه‌های حساب‌شده‌اش نمود پیدا کرد. علاقه او به هنر از نوجوانی با نوشتن داستان آغاز شد.
اولین داستان کوتاهش در ۱۵ سالگی در ماهنامه معتبر «هفت» منتشر شد و در ۱۶ سالگی اولین فیلم‌نامه بلند خود را نوشت. اگرچه این فیلم‌نامه مورد توجه یک کارگردان حرفه‌ای قرار گرفت، اما اصرار بیرقی بر استقلال و کنترل کامل بر اثر، مانع از ساخته شدن آن شد؛ تصمیمی که از همان ابتدا روحیه استقلال‌طلب او را آشکار ساخت.
۲. یک دهه شاگردی در سینمای حرفه‌ای
بیرقی فعالیت رسمی خود در سینما را در سال ۱۳۸۴ به عنوان دستیار کارگردان و برنامه‌ریز آغاز کرد. او طی یک دهه با کارگردانان برجسته‌ای چون عبدالرضا کاهانی، واروژ کریم‌مسیحی، رسول صدرعاملی و بهرام توکلی در پروژه‌های مهمی همکاری کرد. این دوره صرفاً یک کارآموزی فنی نبود، بلکه به او درکی عمیق از واقعیت‌های صنعت سینمای ایران و نحوه مواجهه با «خطوط قرمز» و سانسور داد. این تجربه طولانی، اعتبار و دانش لازم را برای شروع کارنامه مستقلش فراهم آورد و نشان داد که او با صبوری در حال کسب مهارت برای به چالش کشیدن سیستمی بود که بعدها آن را نقد کرد.
۳. تجربه تئاتر: پیش‌درآمدی بر سینما
بیرقی پیش از ساخت اولین فیلم بلندش، در سال ۱۳۹۱ نمایشنامه «چاله» را نوشت و کارگردانی کرد. این نمایش که با موفقیت روی صحنه رفت، تعهد زودهنگام او به نوشتن متون خود و علاقه به خلق شخصیت‌های زن پیچیده را نشان داد. این تجربه تئاتری، زمینه‌ای آزمایشی برای جهان سینمایی بود که بعدها خلق کرد.
سه‌گانه فیلم‌ها با محوریت زنان
سه فیلم اول سهیل بیرقی به عنوان یک سه‌گانه منسجم شناخته می‌شوند که به بررسی عاملیت و مقاومت زنان در ایران معاصر می‌پردازند.
۱. «من» (۱۳۹۴): ظهور یک قهرمان قانون‌شکن
اولین فیلم بیرقی، «من»، با بازی لیلا حاتمی در نقش «آذر»، داستان زنی را روایت می‌کند که از طریق دلالی و انجام کارهای غیرقانونی، زندگی مستقلی برای خود ساخته است. این فیلم به دلیل تصویر یک قهرمان زن قدرتمند، ساختارشکن و ضد قانون، توجه زیادی را به خود جلب کرد. آذر، برخلاف کلیشه‌های رایج زن در سینمای ایران، نه قربانی بود و نه مادر فداکار، بلکه عاملی فعال بود که سیستم را به نفع خود به کار می‌گرفت.
فیلم با موانع متعددی از سوی نهادهای رسمی مواجه شد؛ صدا و سیما از پخش تیزرهای آن خودداری کرد و اکران آن در جشنواره فجر مشهد لغو شد. با این حال، موفقیت فیلم در گیشه که تنها با تکیه بر تبلیغات در فضای مجازی به دست آمد، نشان از استقبال عمومی از چنین روایت‌های متفاوتی داشت.
۲. «عرق سرد» (۱۳۹۶): نبرد در زمین ورزش و قانون
دومین فیلم او، «عرق سرد»، داستان افروز اردستانی (با بازی باران کوثری)، کاپیتان تیم ملی فوتسال زنان ایران است که توسط همسرش از خروج از کشور و شرکت در فینال مسابقات آسیایی منع می‌شود.
این فیلم به شکل مستقیم به یکی از قوانین بحث‌برانگیز مدنی پرداخت و با استقبال گسترده منتقدان و مخاطبان روبرو شد. «عرق سرد» نه تنها در جشنواره فجر جوایز متعددی برای بازیگرانش به ارمغان آورد، بلکه در سطح بین‌المللی نیز به عنوان یک بیانیه سیاسی قدرتمند شناخته شد و جوایز مهمی از جشنواره‌های معتبر جهانی دریافت کرد.
جوایز و افتخارات مهم فیلم «عرق سرد»
| سال | جشنواره / نهاد اهداکننده جایزه | جایزه / نامزدی | دریافت‌کننده |
|---|---|---|---|
| ۱۳۹۶ | سی و ششمین جشنواره فیلم فجر | برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد | امیر جدیدی |
| ۱۳۹۶ | سی و ششمین جشنواره فیلم فجر | برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن | سحر دولتشاهی |
| ۲۰۱۸ | جشنواره بین‌المللی فیلم کارکاسون (فرانسه) | برنده جایزه بزرگ جشنواره | سهیل بیرقی |
| ۲۰۱۸ | جشنواره بین‌المللی فیلم کارکاسون (فرانسه) | برنده جایزه بهترین بازیگر زن | باران کوثری |
| ۲۰۱۹ | حلقه منتقدان فیلم دوبلین (ایرلند) | برنده جایزه هیئت داوران | باران کوثری |
| ۲۰۱۹ | جشنواره فیلم گلاسکو (اسکاتلند) | برنده جایزه تماشاگران | سهیل بیرقی |
۳. «عامه‌پسند» (۱۳۹۸): طغیان خاموش علیه انطباق
آخرین فیلم از این سه‌گانه، «عامه‌پسند»، داستان فهیمه (با بازی فاطمه معتمدآریا)، زنی میانسال را به تصویر می‌کشد که پس از جدایی از همسرش، به زادگاهش بازمی‌گردد تا زندگی مستقلی را آغاز کند. این فیلم فشارهای اجتماعی برای انطباق با هنجارها، به ویژه برای زنان را نقد می‌کند. اگرچه فیلم با واکنش‌های متفاوتی از سوی منتقدان روبرو شد، اما مسیر تحول قهرمانان زن بیرقی را کامل کرد.
قهرمان «من» یک کنش‌گر خارج از سیستم بود، قهرمان «عرق سرد» قربانی‌ای در تلاش برای بقا، و قهرمان «عامه‌پسند» درگیر نبردی درونی و روان‌شناختی علیه هنجارهای نهادینه‌شده در جامعه و وجود خودش بود.
«بی‌داد»؛ از جسارت بیش از حد تا تعقیب قضایی!
۱. تولید زیرزمینی و یک چالش مستقیم
فیلم «بی‌داد» بدون دریافت پروانه ساخت از نهادهای دولتی و به صورت «زیرزمینی» تولید شد. این اقدام، گسست کامل بیرقی از سیستم رسمی فیلم‌سازی را نشان می‌داد. داستان فیلم به طور مستقیم یکی از ممنوعیت‌های ایدئولوژیک در ایران را هدف قرار می‌دهد: ماجرای یک خواننده زن جوان که در اعتراض به ممنوعیت تک‌خوانی زنان، تصمیم می‌گیرد در خیابان آواز بخواند. این روایت صریح، فیلم را به یک بیانیه سیاسی قدرتمند تبدیل کرد.
۲. نمایش اول پرخطر و مداخله قضایی
فیلم «بی‌داد» برای بخش مسابقه اصلی جشنواره معتبر کارلووی واری انتخاب شد. با این حال، به دلیل نگرانی‌های امنیتی، نام فیلم و کارگردان تا زمان خروج امن عوامل از ایران به صورت رسمی اعلام نشد. این رویداد، نمایش فیلم را به یک عملیات پرمخاطره تبدیل کرد. پس از نمایش فیلم، دستگاه قضایی وارد عمل شد. در تیرماه ۱۴۰۴، سهیل بیرقی اعلام کرد که او و تعدادی از بازیگران و عوامل فیلم توسط شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران محاکمه و محکوم شده‌اند.
۳. اتهامات و احکام صادره
اتهامات مطرح‌شده علیه سازندگان فیلم شامل «تبلیغ علیه نظام»، «تهیه محتوای مبتذل»، «تشویق مردم به فساد» و «ترغیب به اعمال منافی عفت» بود. این اتهامات نشان می‌دهد که دادگاه محتوای فیلم را به عنوان یک اقدام مجرمانه تفسیر کرده است. در نهایت، احکام مختلفی از جمله حبس، جزای نقدی و تعلیق حکم برای کارگردان و برخی بازیگران مانند امیر جدیدی و لیلی رشیدی صادر شد.
خلاصه اتهامات و احکام اولیه پرونده فیلم «بی‌داد»
| متهم | نقش | اتهامات اصلی | حکم صادره و نتیجه نهایی |
|---|---|---|---|
| سهیل بیرقی | کارگردان | تشویق به فساد، تهیه محتوای مبتذل، تبلیغ علیه نظام | ۴ سال و ۳ ماه حبس تعزیری (که به جزای نقدی ۲۵۰ میلیون تومانی تبدیل شد) |
| لیلی رشیدی | بازیگر | فعالیت تبلیغی علیه نظام | ۹۱ روز حبس تعزیری (که به جزای نقدی تبدیل شد) |
| سروین ضابطیان | بازیگر | ترغیب به اعمال منافی عفت | ۹۱ روز حبس و جزای نقدی (حکم حبس به مدت ۵ سال تعلیق شد) |
| امیر جدیدی | بازیگر | – | تبرئه از اتهامات |
| علی ملاقلی‌پور | بازیگر | – | تبرئه از اتهامات |
*این احکام در دادگاه بدوی صادر شده و قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر اعلام شده‌اند.
مسیر حرفه‌ای سهیل بیرقی، بازتابی از پیچیدگی‌های فعالیت هنری در فضای فرهنگی معاصر است. او با تمرکز مداوم بر روایت‌های زن‌محور و نگاهی واقع‌گرایانه، جایگاه خود را به عنوان یک فیلم‌ساز با دیدگاهی مشخص تثبیت کرده است. چالش‌های حقوقی پیرامون آخرین ساخته او، «بی‌داد»، و سرانجام قضایی آن، نشان‌دهنده حساسیت‌ها و اهمیت انطباق آثار هنری با چارچوب‌های قانونی و فرهنگی موجود است.
این تجربه، ابعاد مختلفی از مسئولیت‌های حرفه‌ای و پیامدهای فردی و گروهی تولید آثار مستقل را برجسته می‌سازد. سفر بیرقی از فیلم‌سازی در قالب سیستم رسمی تا مواجهه با چالش‌های قضایی، گویای مسیر پرفراز و نشیبی است که هنرمندان برای تحقق دیدگاه‌های منحصر به فرد خود ممکن است با آن روبرو شوند. این مسیر، هزینه‌های شخصی و حرفه‌ای قابل توجهی را که بیان مستقل هنری می‌تواند به همراه داشته باشد، به تصویر می‌کشد و مطالعه‌ای موردی در باب تلاقی هنر، قانون و هنجارهای اجتماعی است.
2 نظر
امیر
فقط خوندن سرود ای ایران کافی نیست. مردم ایران دنبال فحشا نیستن اگر هم باشن باز به خودشون مربوطه وقتی اکثریت جامعه بخوان خدا هم نمیاد پائین اجباری کنه چه برسه بندگان کوچک خدا.کذشته ازین دیگه نود درصد مردم مخالف حجاب اجباری و تک نخواندن زنان هستن.در مورد مهریه هم بهتر ی فکری بکنند که حق مردا هم ذایل نشه کلا در مورد ازدواج بهتره قوانین عوض بشه مهریه کلا حذف بشه حق طلاق به مساوات باشه حق حضانت به ولی با کفایت باشه واقعا آنقدر هم سخت نیست بدن دست خود من میتونم قانونی بنویسم که عقل حکم می‌کنه عاقل بودن برای انسان امروزی باید راحت باشه نمی‌دونم چرا آقایون نمی‌فهمند
خودی
حضرات سایت تیرداد
بهتر است پای خود را از اینگونه مسائل بیرون بکشید و کلا وارد این حوزه نشوید چون تک تک سایت هایی که به نوعی از هنرمندان چه به حق و نا حق گفته اند روزی باید پاسخگو باشید بنده با پدر ایشان سال‌ها همکار بوده ام و همینطور عموزاده هایش پس چرند و پرند ننویسید مردم بخوبی درک و استدلال دارند و سهیل بیرقی نیز از آن دسته کارگردان ها هست که باج به آنچه که می‌خواهند نمی‌دهد حتی به قیمت تبعید…وسلام یک مومن معتقد عقلانی به غیر از احساسات امروزی با عناوین مختلف