حسن کاتب کربلایی، شاعر و مداح ایرانی، چهره‌ای فعال و شناخته‌شده در عرصه هنرهای مذهبی است. او که در ۴ آبان دهه ۶۰ متولد شده است ، به دلیل توانایی‌های چندوجهی خود، از جمله سرودن شعر، خلق سبک‌های اجرایی نوین و اجرا به دو زبان فارسی و عربی، جایگاه ویژه‌ای در میان مخاطبان، به خصوص نسل جوان، پیدا کرده است.
بیوگرافی حسن کاتب کربلایی
لقب «کربلایی» در نام او، فراتر از یک نام خانوادگی، به احتمال زیاد عنوانی است که در فرهنگ شیعی به زائران کربلا اطلاق می‌شود و نشان از ارادت عمیق او به فرهنگ عاشورایی دارد. این ارتباط معنوی در آثار او نیز نمود یافته است؛ برای مثال، نوحه «عرفه رسید و نرسیدم به کربلات آقا» به طور مستقیم به این حس و حال اشاره دارد و هویت هنری او را برای مخاطبانش معنادارتر می‌کند.
کارنامه هنری: شاعر و منشد نوآور
حسن کاتب کربلایی در دو حوزه شعر و اجرای مذهبی (منشدی) فعالیت دارد که این دو نقش، مکمل یکدیگر هستند. یکی از ویژگی‌های برجسته و متمایزکننده او، خلق شعر و سبک بسیاری از اجراهایش توسط خود اوست. این امر به آثار او اصالت بخشیده و او را از یک بازخوان صِرف، به هنرمندی مبدع و نوآور تبدیل کرده است. در حوزه مداحی، «سبک» به الگوهای ملودیک و ریتمیک اطلاق می‌شود و توانایی کاتب کربلایی در ابداع سبک‌های جدید، او را به چهره‌ای پویا در شکل‌دهی به چشم‌انداز مداحی معاصر بدل کرده است.
فعالیت‌های او طیف وسیعی از اجراهای مذهبی را در بر می‌گیرد:
- مولودی: اشعار و آهنگ‌های شاد در جشن میلاد شخصیت‌های مذهبی. اجرای او به مناسبت ولادت امام حسن (ع) در برنامه تلویزیونی «محفل» نمونه‌ای برجسته از این نوع است.
- مداحی: مدح و ثنای اهل بیت (ع) که بخش عمده‌ای از آثار او را شامل می‌شود.
- نوحه: اشعار و آهنگ‌های حزن‌انگیز در مراسم سوگواری، به ویژه برای شهدای کربلا.
مضامین محوری و تسلط دو زبانه
مضامین آثار کاتب کربلایی عمیقاً با باورهای شیعی گره خورده است. بخش قابل توجهی از آثار او به امام حسن مجتبی (ع) اختصاص دارد که از آن جمله می‌توان به نماهنگ‌های «حب الحسن» و «یا حسن یا مولا» اشاره کرد. امام علی (ع) نیز جایگاه ویژه‌ای در آثار او دارد و نماهنگ‌هایی چون «یا حیدر یا علی مولا»، «ابوتراب» و «حُبُّ علی اجننی» در مدح ایشان اجرا شده است. موضوعات مرتبط با کربلا، عرفه و امام حسین (ع) نیز با آثاری مانند «عرفه رسید و نرسیدم به کربلات آقا» و «نوحه سنتی واحسینا» در کارنامه او به چشم می‌خورد. علاوه بر این، مناسبت‌هایی چون اربعین و لیله الرغائب و مدح دیگر شخصیت‌های اهل بیت نیز در آثار او بازتاب یافته است.
یکی از توانمندی‌های شاخص او، تسلط بر دو زبان فارسی و عربی و اجرای آثار به هر دو زبان است. او گاه این دو زبان را در یک اثر واحد ترکیب می‌کند، مانند مولودی ولادت امام حسن (ع) در برنامه «محفل» و نماهنگ «یا حیدر علی علی». این مهارت زبانی، دامنه مخاطبان او را به شیعیان فارسی‌زبان و عرب‌زبان گسترش داده و نشان از درک او از اهمیت هر دو زبان در جهان تشیع دارد.
نوحه قدم قدم با یه علم از حاج کاتب کربلایی
قدم قدم با یه علم ان شاءالله اربعین میام سمت حرم
با مدد شاه کرم ان شاءالله اربعین میام سمت حرم
با پرچمی در دست و هدف و آرزویم که با فضیلت ترین هدف است
راهی شدم برای زیارت با پای پیاده سمت کربلا
چندین موکب برای خدمت کردن آماده است چندین خادم در موکب مشغول هستند
برای خدمت صبح و شب بدون خستگی و صدا میزنند خوش آمدید زائران
با اشک جاری بر روی گونه از نجف پیاده به کربلا میروم
موکب صدا میزنند خوش آمدید از نجف پیاده به کربلا میروم
میباره اشک چشمام نم نم رو دوشم کوله باری از غم
میبینم هر کی رو این روزا داره آماده میشه کم کم
سختی راحت میشه تو این راه منتظر مونده بودم چند ماه
راهی میشم با یک سربنده لبیک یا اباعبدالله
عشق فقط یه سرزمین کرب و بلا برتره از عرش برین
حاجت من شده همین زیارت الحسین یوم الاربعین
