سردار احمد وحیدی، چهره‌ای کلیدی است که سرگذشتش با تاریخ امنیتی، نظامی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران گره خورده است. او مسیری پرفراز و نشیب از روزهای نخست انقلاب تا بالاترین سطوح مدیریتی و فرماندهی را پیموده و به نمادی از تلفیق تخصص فنی، دانش راهبردی و تعهد ایدئولوژیک در ساختار قدرت تبدیل شده است.
کارنامه او گستره وسیعی از مسئولیت‌ها، از بنیان‌گذاری نیروی قدس تا تصدی وزارتخانه‌های دفاع و کشور را شامل می‌شود.
مشخصات فردی و تحصیلی
- نام کامل: احمد وحیدی (با نام اصلی احمد شاهچراغی)
- تاریخ تولد: ۱۳۳۷ شمسی (۱۹۵۸ میلادی)
- محل تولد: شیراز، استان فارس
- عضویت در سپاه: سال ۱۳۵۹
- درجه: سرتیپ پاسدار
تحصیلات:
- کارشناسی مهندسی الکترونیک از دانشگاه صنعتی امیرکبیر
- کارشناسی ارشد مهندسی صنایع از دانشگاه علم و صنعت ایران
- دکترای مطالعات راهبردی از دانشگاه عالی دفاع ملی
طلوع یک فرمانده: از شیراز تا جبهه‌های جنگ
احمد وحیدی در سال ۱۳۳۷ در شیراز متولد شد و در بحبوحه تحولات سیاسی ایران رشد کرد. او در سال ۱۳۵۹، همزمان با آغاز جنگ تحمیلی، به عضویت سپاه پاسداران درآمد و به سرعت استعداد رهبری خود را نشان داد. در طول هشت سال دفاع مقدس، وحیدی به یکی از فرماندهان ارشد سپاه تبدیل شد و تجربه‌ای گران‌بها در فرماندهی و عملیات نظامی کسب کرد که سنگ بنای مسئولیت‌های آتی او را تشکیل داد.
معمار سایه‌ها: تأسیس نیروی قدس و جنجال‌های جهانی
پس از پایان جنگ، وحیدی وارد یکی از حساس‌ترین عرصه‌های فعالیت خود شد. او به عنوان اولین فرمانده نیروی قدس سپاه (۱۳۶۷-۱۳۷۶)، مأموریت یافت تا بازوی عملیات برون‌مرزی جمهوری اسلامی را سازماندهی کند. در این دوره، او دکترین اولیه، ساختار و شبکه‌های این نیروی حیاتی را پایه‌گذاری کرد که بعدها توسط جانشینانش گسترش یافت و او را به شخصیتی بنیادین در شکل‌گیری “محور مقاومت” تبدیل نمود.
با این حال، این دوره با یکی از جدی‌ترین چالش‌های بین‌المللی برای او همراه بود. مقامات قضایی آرژانتین او را به عنوان یکی از طراحان اصلی بمب‌گذاری مرکز یهودیان (آمیا) در بوئنوس آیرس در سال ۱۹۹۴ متهم کردند. این اتهام منجر به صدور اعلان قرمز از سوی پلیس بین‌الملل (اینترپل) برای او شد؛ اتهامی که ایران همواره آن را رد کرده اما به یکی از جنبه‌های جدایی‌ناپذیر کارنامه بین‌المللی وحیدی تبدیل شده است.
از سنگر دفاع تا سکان امنیت داخلی: دو وزارتخانه کلیدی
تجربه گسترده وحیدی در امور دفاعی و امنیتی، او را به گزینه‌ای ایده‌آل برای تصدی پست‌های کلیدی در کابینه تبدیل کرد.
وزیر دفاع (۱۳۸۸-۱۳۹۲)
در دولت دهم (محمود احمدی‌نژاد)، او با رأی اعتماد بسیار بالا از مجلس، وزیر دفاع شد. دوره وزارت او با تمرکز بر خودکفایی و پیشرفت‌های چشمگیر در صنایع دفاعی بومی همراه بود و از سامانه‌های متعدد موشکی، پهپادی، دریایی و زمینی رونمایی شد.
دستاوردها و تحولات کلیدی در دوره وزارت
دوران وزارت وحیدی با پیشرفت‌های قابل توجهی در صنعت دفاعی بومی ایران، با تأکید بر خوداتکایی، همراه بود. او از سامانه‌های نظامی متعددی رونمایی کرد، از جمله:
- موشک کروز قادر (با برد ۲۰۰ کیلومتر)، اژدر بومی والفجر (با سرجنگی ۲۲۰ کیلوگرم) و موتور دریایی بنیان۱.
- تپانچه صائد، سلاح انفرادی سرباز، سلاح تک‌تیرانداز مرصاد، مهمات نافذ و لباس استتار با قابلیت رؤیت با دوربین مادون قرمز.
- تفنگ‌های شکاری ورزشی نابل (اسکیت و تراپ)، تفنگ شکاری آرش و بومی‌سازی ماشین‌آلات تولید مهمات ورزشی.
- پهپاد “حماسه” که قادر به شناسایی، مراقبت و حمله توصیف شده و قابلیت تجهیز به انواع راکت و موشک را داراست.
- بالگرد ۱۸ نفره شهریار، پیشرفت در ساخت بالگرد ملی ۸ نفره و بالگرد دو موتوره صبا-۲۴۸.
- اعلام دستاوردهای جدید آتی در حوزه پهپادی، با بیش از ۲۰ نوع پهپاد (شناسایی و تهاجمی مانند کرار) در حال تولید داخلی.
وزیر کشور (۱۴۰۰-۱۴۰۳)
در دولت سیزدهم (شهید سید ابراهیم رئیسی)، وحیدی سکان وزارت کشور را در دست گرفت و مسئولیت مدیریت امنیت داخلی، امور انتظامی، و بحران‌های ملی مانند مقابله با کرونا و مدیریت اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ را بر عهده داشت. این انتصاب، نقش محوری او در یکپارچه‌سازی امنیت داخلی و دفاع خارجی را برجسته ساخت.
عضویت و ریاست در مجمع تشخیص مصلحت نظام
احمد وحیدی از ۲۴ اسفند ۱۳۹۰ (۱۴ مارس ۲۰۱۲) عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام، با حکم رهبر جمهوری اسلامی، بوده است. او همچنین به عنوان رئیس کمیسیون سیاسی، دفاعی و امنیتی این مجمع خدمت کرده است. این نقش او را در کانون بررسی سیاست‌ها و هدایت راهبردی در یکی از عالی‌ترین نهادهای مشورتی رهبری قرار می‌دهد.
تئوریسین امنیت ملی: تدوین دکترین در عالی‌ترین سطوح
وحیدی پس از وزارت دفاع، با ریاست بر مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی و سپس دانشگاه عالی دفاع ملی، نقش یک نظریه‌پرداز و استراتژیست ارشد را ایفا کرد. او در این جایگاه، فرصت یافت تا تجربیات عملی خود را در قالب دکترین‌های دفاعی و امنیتی مدون کرده و نسل جدیدی از فرماندهان و مدیران ارشد کشور را آموزش دهد. سخنرانی‌ها و دیدگاه‌های او در این دوره، منعکس‌کننده دکترین رسمی نظام در موضوعاتی چون “محور مقاومت”، “اقتصاد مقاومتی”، بازدارندگی فعال و تقابل با نفوذ آمریکا و اسرائیل در منطقه بود.
کارنامه یک عمر خدمت: مروری بر مسئولیت‌های کلیدی سردار وحیدی
| عنوان مسئولیت | سازمان | سال شروع (شمسی) | سال پایان (شمسی) | نکات کلیدی |
|---|---|---|---|---|
| معاون اطلاعات سپاه | سپاه پاسداران | حدود ۱۳۶۴ | حدود ۱۳۶۷ | نقش در دوران پایانی جنگ و ماجرای مک‌فارلین |
| اولین فرمانده نیروی قدس | سپاه پاسداران | ۱۳۶۷ | ۱۳۷۶ | بنیانگذار نیروی قدس و متهم در پرونده آمیا |
| وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح | وزارت دفاع | ۱۳۸۸ | ۱۳۹۲ | توسعه صنایع دفاعی بومی، رأی اعتماد بالا |
| رئیس دانشگاه عالی دفاع ملی | دانشگاه عالی دفاع ملی | ۱۳۹۵ | ۱۴۰۰ | آموزش فرماندهان ارشد و تدوین دکترین |
| وزیر کشور | دولت سیزدهم | ۱۴۰۰ | ۱۴۰۳ | مدیریت امنیت داخلی و بحران‌های ملی |
| عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام | مجمع تشخیص مصلحت نظام | ۱۳۹۰ | تاکنون | نقش مشورتی سطح بالا به رهبری |
| فرمانده کل سپاه پاسداران | سپاه پاسداران | ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ | – | انتصاب پس از شهادت سردار سلامی در شرایط بحرانی |
تکذیب فرماندهی سپاه پس از حمله اسرائیل
سردار احمد وحیدی در تاریخ ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن ۲۰۲۵)، پس از شهادت سردار سرلشکر حسین سلامی، به فرماندهی سپاه منصوب نشد. این خبر توسط رسانه‌ها تکذیب شد. رهبر انقلاب سردار پاکبور را به فرماندهی کل سپاه پاسداران منصوب کرد.
