بیوگرافی و اسامی شهدای خاص دفاع مقدس [جنگ تحمیلی ایران و عراق]

زندگی‌نامه ده شهید اسوه

در ادامه، زندگی‌نامه ده تن از برجسته‌ترین شهدای دوران دفاع مقدس که نامشان در تاریخ ایران جاودانه شده، ارائه می‌شود.

۱. شهید محمدابراهیم همت

معلمی از شهرضای اصفهان بود که به یکی از فرماندهان افسانه‌ای سپاه پاسداران تبدیل شد. او به دلیل کاریزما، تقوا و توانایی بالای رهبری به شهرت رسید و فرماندهی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله را در عملیات‌های مهمی چون فتح‌المبین و بیت‌المقدس بر عهده داشت. رابطه صمیمانه همت با نیروهایش و ایمان استوار او، چهره‌ای محبوب از وی ساخته بود. سرانجام، او در جریان عملیات خیبر در منطقه جزایر مجنون به شهادت رسید.

۲. شهید مهدی باکری

او دانش‌آموخته مهندسی و شهردار پیشین ارومیه بود که به‌عنوان فرمانده لشکر ۳۱ عاشورا خدمت می‌کرد. باکری به فروتنی، شجاعت و توجه ویژه به نیروهای تحت امرش شهرت داشت و دوشادوش برادرش حمید می‌جنگید. پس از شهادت حمید در عملیات خیبر، مهدی باکری اجازه بازگرداندن پیکر برادرش را نداد و گفت که همه رزمندگان فرزندان او هستند. خود او نیز در عملیات بدر به شهادت رسید و پیکرش در رود دجله جاویدان شد تا نمادی از ایثار بی‌چشمداشت باشد.

۳. شهید حسین خرازی

فرمانده نمادین لشکر ۱۴ امام حسین (ع) از اصفهان بود که به هوش تاکتیکی و شجاعت بی‌نظیرش شهرت داشت. او حتی پس از آنکه در عملیات خیبر دست راست خود را از دست داد، جبهه را ترک نکرد و با همان صلابت به فرماندهی نیروهایش ادامه داد. رهبری او نقشی کلیدی در پیروزی‌های متعدد داشت و سرانجام در عملیات کربلای ۵ در منطقه شلمچه بر اثر اصابت ترکش به شهادت رسید.

۴. شهید مصطفی چمران

شخصیتی منحصربه‌فرد با مدرک دکتری فیزیک پلاسما از دانشگاه برکلی کالیفرنیا بود. او پیش از انقلاب در نهضت‌های آزادی‌بخش لبنان فعالیت داشت و پس از بازگشت به ایران، وزیر دفاع شد و ستاد جنگ‌های نامنظم را بنیان نهاد. چمران تبلور آمیختگی علم، ایمان و عرفان بود و در نهایت در منطقه دهلاویه بر اثر اصابت ترکش خمپاره به شهادت رسید.

۵. شهید محمد جهان‌آرا

فرمانده شجاع سپاه خرمشهر بود که نامش با مقاومت قهرمانانه ۴۵ روزه این شهر در برابر تهاجم سنگین ارتش عراق گره خورده است. اگرچه شهر در نهایت سقوط کرد، اما رهبری او به نماد ملی پایداری و مقاومت تبدیل شد. او در ۷ مهر ۱۳۶۰ در سانحه سقوط یک فروند هواپیمای سی-۱۳۰ به همراه جمعی دیگر از فرماندهان ارشد نظامی به شهادت رسید.

۶. شهید حسن باقری (غلامحسین افشردی)

او که دانشجوی روزنامه‌نگاری بود، به یک نابغه نظامی و «چشم جبهه‌ها» تبدیل شد. باقری بنیان‌گذار واحد اطلاعات و عملیات سپاه بود و با روش‌های نوین خود، شناسایی و اطلاعات رزمی را متحول کرد. هوش راهبردی او نقشی اساسی در طراحی پیروزی‌های بزرگی مانند آزادسازی خرمشهر داشت. این فرمانده جوان در ۲۶ سالگی، حین یک مأموریت شناسایی در منطقه فکه به شهادت رسید. شهید حسن باقری یکی از شهدای خاص خانواده شهیدان باقری است. برادر کوچکتر این شهید بزرگوار سرلشکر محمد باقری در جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل نیز به خیل شهدا پیوست.

۷. شهید عباس بابایی

سرتیپ خلبان نخبه نیروی هوایی و معاون عملیات این نیرو بود که به مهارت فوق‌العاده در پرواز، تقوای عمیق و انجام بیش از ۳۰۰۰ ساعت پرواز جنگی شهرت داشت. زندگی او الهام‌بخش ساخت مجموعه تلویزیونی محبوب «شوق پرواز» شد. او در روز عید قربان، هنگام بازگشت از یک مأموریت برون‌مرزی، به اشتباه هدف پدافند خودی قرار گرفت و به شهادت رسید.

۸. شهید عباس دوران

خلبان بی‌باک جنگنده اف-۴ بود که برای پروازهای جسورانه در ارتفاع پایین شهرت داشت. مشهورترین اقدام او، آخرین مأموریتش برای ناامن نشان دادن بغداد و لغو کنفرانس سران غیرمتعهدها در این شهر بود. پس از بمباران پالایشگاه الدوره، هواپیمایش هدف قرار گرفت، اما او به جای خروج اضطراری، جنگنده در حال سوختن خود را به یکی از ساختمان‌های شهر کوبید و با این اقدام، یک پیروزی سیاسی بزرگ برای ایران رقم زد.

۹. شهید محمد بروجردی

از بنیان‌گذاران کلیدی سپاه پاسداران بود که نقشی حیاتی در آرام‌سازی کردستان ایفا کرد. رویکرد دلسوزانه و محترمانه او با مردم کُرد، برایش لقب «مسیح کردستان» را به ارمغان آورد. او با تأسیس سازمان «پیشمرگان مسلمان کُرد»، مردم محلی را برای تأمین امنیت منطقه خودشان توانمند ساخت. وی بر اثر برخورد با مین در جاده مهاباد-نقده به شهادت رسید.

۱۰. شهید مهدی زین‌الدین

فرمانده لشکر ۱۷ علی بن ابی‌طالب بود که در زمان شهادت تنها ۲۵ سال داشت. او به هوش و درایت بالای خود در فرماندهی شهرت داشت. زین‌الدین در ۲۷ آبان ۱۳۶۳ در مسیر کرمانشاه به سردشت در کمین نیروهای دشمن به همراه برادرش مجید به شهادت رسید.

فهرستی از دیگر شهدای شاخص

تنوع جایگاه و پس‌زمینه شهدا، از فرماندهان عالی‌رتبه تا رزمندگان نوجوان و چهره‌های غیرنظامی، نشان‌دهنده ماهیت فراگیر و مردمی این دفاع هشت‌ساله است.

فرماندهان اسطوره‌ای

نام و نام خانوادگی	رده	سن در زمان شهادت	تاریخ شهادت	محل شهادت
شهید حمید باکری	فرمانده	28	اسفند 1362	جزیره مجنون
شهید محمود کاوه	فرمانده	25	11 شهریور 1365	منطقه حاج عمران
شهید عبدالحسین برونسی	فرمانده	42	25 اسفند 1363	شرق دجله
شهید یوسف کلاهدوز	فرمانده	34	7 مهر 1360	کهریزک (سانحه هوایی)
شهید جواد فکوری	فرمانده	43	7 مهر 1360	کهریزک (سانحه هوایی)
شهید موسی نامجو	فرمانده	43	7 مهر 1360	کهریزک (سانحه هوایی)
شهید حسن آبشناسان	فرمانده	49	8 مهر 1364	کلاشین، شمال عراق
شهید محسن وزوایی	فرمانده	21	10 اردیبهشت 1361	عملیات بیت‌المقدس
شهید علی چیت‌سازان	فرمانده	25	4 آذر 1366	گامو
شهید محمدرضا دستواره	فرمانده	27	1 تیر 1365	مهران، قلاویزان
شهید محمود شهبازی	فرمانده	24	2 خرداد 1361	خرمشهر

عقابان نیروی هوایی و هوانیروز

نام و نام خانوادگی	رده	سن در زمان شهادت	تاریخ شهادت	محل شهادت
شهید علی‌اکبر شیرودی	خلبان هوانیروز	26	8 اردیبهشت 1360	سرپل ذهاب
شهید احمد کشوری	خلبان هوانیروز	27	15 آذر 1359	منطقه ایلام
شهید علی اقبالی دوگاهه	خلبان	31	1 آبان 1359	موصل، عراق
شهید فریدون ذوالفقاری	خلبان	41	20 خرداد 1365	جزیره مجنون
شهید حسین خلعتبری	خلبان	35	1 فروردین 1364	سنقر کرمانشاه
شهید حسین مقیمی	خلبان	25	6 مهر 1359	عین خوش، عراق

شهدای با روایت‌های خاص

نام و نام خانوادگی	رده	سن در زمان شهادت	تاریخ شهادت	محل شهادت
شهید ابراهیم هادی	رزمنده	25	22 بهمن 1361	فکه (جاویدالاثر)
شهید احمد متوسلیان	فرمانده	29	14 تیر 1361	لبنان (جاویدالاثر)
شهید شاهرخ ضرغام	رزمنده	31	17 آذر 1359	آبادان
شهید سید حسین علم‌الهدی	فرمانده	21	16 دی 1359	هویزه
شهید امیر حاج امینی	بی‌سیم‌چی	25	10 اسفند 1365	شلمچه
شهید عبدالرسول زرین	تک‌تیرانداز	42	11 اسفند 1362	عملیات خیبر
شهید نادر مهدوی	فرمانده	24	16 مهر 1366	خلیج فارس
شهید سید احمد پلارک	رزمنده	22	22 فروردین 1366	شلمچه
شهید محمدجواد تندگویان	وزیر نفت	حدود 39	حدود 1368	زندان‌های عراق
شهید دریاقلی سورانی	غیرنظامی	36	28 آبان 1359	تهران (بر اثر جراحات)
شهید غلامعلی رجبی	مداح	34	5 مرداد 1367	اسلام‌آباد غرب
شهید رسول حیدری	رزمنده	16	19 بهمن 1364	فاو
شهید محمدرضا شفیعی	رزمنده	19	4 دی 1361	کانی‌مانگا
شهید علی‌اکبر دهقان	رزمنده	26	23 فروردین 1362	شرهانی
شهید محمدرضا تورجی زاده	فرمانده	23	5 اردیبهشت 1366	بانه

قهرمانان نوجوان جبهه‌ها

نام و نام خانوادگی	رده	سن در زمان شهادت	تاریخ شهادت	محل شهادت
شهید حسین فهمیده	دانش‌آموز	13	8 آبان 1359	خرمشهر
شهید بهنام محمدی‌راد	دانش‌آموز	13	28 مهر 1359	خرمشهر
شهید رضا پناهی	دانش‌آموز	13	27 بهمن 1361	قصر شیرین
شهید مهرداد عزیزاللهی	دانش‌آموز	14	بهمن 1364	اروندرود
شهید حسن یزدانی	طلبه	16	4 اسفند 1364	بیمارستان مشهد (مجروحیت شیمیایی)